Bron: Kompas, 2006. 3 bladsye.

Seksualiteit en die Jong Kind

kleuters

Vir dié wat hierdie artikel nader trek om te lees, sal seksuele opvoeding sekerlik herinnerings oproep. Laat dit jou glimlag as jy aan jou ouers se “geheime sending” terugdink? Of was die “opleiding” op die gebied van seksualiteit maar vaag en onbeduidend? Of was dit deur middel van ʼn boek oor wat seuns en meisies moet weet? Onthou jy nog die wedersydse liefde en respek wat daar tussen jou ouers was? Hoe ook al, vir elke ouer wag die taak om seksuele opvoeding te gee aan elkeen van hulle kinders. Gewis nie eenvoudig nie. Dit is en bly ʼn privaat onderwerp, wat agter toe deure plaasvind. Dis ook reg so, in teenstelling met die wêreldse media wat hierdie onderwerp so oop en bloot projekteer.

In hierdie artikel word gefokus op die kind in die kleuter- en laerskooljare. Die tyd voordat die kind seksueel begin ontwikkel.

Onskuld van die Kind🔗

Om onskuldig te wees op seksuele gebied is om naïef te wees. Nie bewus wees waaroor dit gaan nie, en daarom ook nie wonder of vrae vra nie. Kinders is van nature naïef, veral oor seksualiteit. Totdat hulle blootgestel word. Daar is nie ʼn vinniger manier om die kind van sy kinderlike naïwiteit te ontneem as deur onnodige vroeë seksuele voorligting nie!

Doel van Seksuele Opvoeding🔗

Die doel van seksuele opvoeding aan die kind in sy jong jare is nie om hulle te leer wat en hoe om veilige seks te hê nie. Dit is om die kind te leer om beheer te hê oor sy/haar seksuele gevoelens en die besef te kweek dat liefde tussen man en vrou net in ʼn huwelik volledig kan word. Ons moet die feite van die lewe aan ons kinders kommunikeer sonder dat hul seksuele onskuld verlore gaan.

Kinders moet geleer word om hul seksuele impulse te kontroleer. Seksuele impulse moet nie die kind beheer nie. Hulle mag nie slawe van hulle eie gevoelens word nie.

Wie se Taak is dit?🔗

Ouers🔗

Ouers is twee mense, man en vrou, wat saam een is. Hulle vul mekaar aan. Nie net in hulle doen en late nie, maar ook liggaamlik. God word die beste verteenwoordig in beide die man en vrou, as ʼn eenheid in die huwelik. God het man en vrou verskillend geskape, maar tog só dat hulle ʼn eenheid vorm. ʼn Binding van twee mense in die huwelik.

Seksuele opvoeding is die taak van die ouer. Dit is beter om ouers op te lei om hulle kinders voor te berei, as om die taak van die ouer oor te neem. Dié mense wat toegang het tot die hart van die kind is die ouers van die kind. Net ʼn ouer kan vir sy jong kind waardesisteme voorleef, totdat meer detail in die tienerjare nodig word. ʼn Ouer ken sy kind die beste en weet van die eerste onskuldige vrae van sy jong kleuter tot die meer intense vrae van dieselfde kind in sy tienerjare. Seksuele opvoeding in die gesin is nie ʼn “aparte” onderwerp nie. Dis van kleins af deel van die kind se opvoeding. Deel van die kind se lewe. Die wyse waarop ouers in liefde met mekaar omgaan, as man en vrou, is ʼn baie belangrike riglyn vir die kind. Die kind moet gelei word om ʼn eie morele waardesisteem te ontwikkel.

Blootstelling aan seksuele/eksplisiete inligting in die media moet nie ʼn dryfveer vir ouers wees om hulle kinders voor te lig nie.

Probeer so ver moontlik voorkom dat die kind aan perverse/verdraaide seksuele inligting blootgestel word. Die media werk hard daaraan om kinders te beïnvloed. Kinders kan ʼn onskuldige storie op TV volg wat dan onderbreek word deur advertensies met ʼn seksuele ondertoon. Koerante en tydskrifte gaan ook so te werk. Selfs ʼn gewone goeie handeroom kan deesdae baie sensueel aangebied word. Dit prikkel die verbeelding van die onskuldige kind. Hierdie blootstelling moet beperk word. Dit maak die ouer se taak baie moeilik. In die wêreld is daar nie meer reg en verkeerd nie.

gesin

Ouers moet probeer om hulle kinders te beskerm teen seksuele inligting op ʼn jong ouderdom. Hoe minder hulle weet, hoe beter.

Vir die kind moet die ouers se voorbeeld sy verwysingsraamwerk wees.

Ouers se suiwer voorleef van morele waardes is vir die kind ʼn onbewuste leerskool. So leer die jong kind aanvaarbare/onaanvaarbare morele denke. Ouers se taalgebruik, boeke wat hulle lees, TV-programme wat hulle kyk, grappe wat hulle vertel, ingesteldheid en gedrag teenoor mense van die teenoorgestelde geslag, respek vir sy/haar eie liggaam, naaktheid voor ander in die huis, vorm die raamwerk vir die kind se morele waardesisteem.

Dit is ʼn sirkel wat aanhou en aanhou. Voorleef en voorleer van ouers aan kinders, sodat die kinders weer in hulle huwelike kan voorleef en voorleer.

Skool🔗

Die vak Lewensoriëntering op skool word reeds op laerskoolvlak lekker swaar gelaai met alle nodige inligting en gepaardgaande illustrasies oor seks. Die regering gaan van die standpunt uit dat genoegsame seksuele opvoeding op skool die kind beskerm. Hoe beter ingelig die kind oor hierdie onderwerp is, hoe veiliger vir hom wanneer hy/sy daarmee gekonfronteer word. Dit is beslis nie die regte uitgangspunt nie en ook nie die skool se taak nie! Ouers moet morele waardes voorleef en deurvertel.

Wêreld🔗

Die moraliteit in die wêreld gaan meer en meer agteruit. Dit veroorsaak dat kinders al vrae vra voordat ouers dit nodig geag het om hulle kinders hieroor in te lig. Hierdie blootstelling aan die media maak seksuele opvoeding aan die kind moeiliker, omdat:

  • die kind alreeds baie inligting deur die media of by maats kan kry wat redelik vulgêr en op die man af deurgegee word;

  • hierdie inligting ook nog in die fynste besonderhede onder mekaar bespreek word; en

  • die woordeskat wat kinders aanleer, vreesaanjaend klink.

Hoe Doen ʼn Mens dit dan?🔗

Respek🔗

Kinders moet van kleins af leer om respek te hê vir hulle eie liggame en ook om die liggaam goed te versorg. Dit is ʼn tempel van God wat nie onnodig seergemaak of misbruik mag word nie. Daar mag ook nie mee gespeel word nie. As ʼn kind respek het vir sy eie liggaam, groei respek en liefde vir ander, en sal hy ook, wanneer dit daarop aankom, respek toon teenoor sy naaste, meer so sy naaste van die teenoorgestelde geslag.

Die kind moet ook leer hoe om respek te betoon vir ʼn ander se privaatheid. Klop voor jy ʼn ander se kamer betree, of die toilet of badkamer wil gebruik. Dit is nie net goeie maniere en ʼn goeie gewoonte nie, maar ʼn teken van respek vir ander se privaatheid.

Hoe vertel ʼn Mens Jou Kinders die Basiese Dinge van Seks?🔗

Direkte Manier🔗

Die direkte manier is die onvoorbereide manier, waar die kind op een slag ingelig word oor alles rondom seksualiteit. Die ouers het nog geen aanvoorwerk gedoen nie, nooit daaroor gepraat of daarna verwys nie. Behalwe vir die voorbeeld wat hulle aan hul kinders gestel het, was daar geen verwysing na enige seksuele sake nie. Hierdie is nie die beste manier nie, hoewel dit soms die enigste uitweg is wanneer die kind reggehelp moet word nadat hy/sy ingelig is voordat pa en ma die kans gehad het.

dogtertjie

Indirekte Manier🔗

Dit is om van jongs af aan saam met die kind aan seksuele opvoeding aandag te gee. Dit vorm deel van die morele waardesisteem wat die kind moet ontwikkel. Respek vir sy liggaam en selfdissipline.

Is daar ʼn Maklike Manier?🔗

Blommetjies en Bytjies🔗

Die neutrale manier is maar die maklikste manier. Dit is die “blommetjies en bytjies”-manier waarna daar nogal dikwels grappenderwys verwys word. Die blom word die neutrale objek en nie die kind of die ouers se liggaam nie.

Verskillende Stadiums:🔗

  • Informasie-stadium: Vanaf ongeveer drie of vier jaar oud kan met die kind gesels word oor die skepping van God.

    Hoe Hy alles wonderlik en goed geskape het. Van alles wat leef het God twee gemaak, ’n mannetjie en ʼn wyfie. Ook die mens is twee, man en vrou. Adam en Eva het kinders gekry en hulle kinders het kinders gekry en so het die aarde vol mense geword. So het dit ook gegaan met die diere op die aarde en al die bome en blomme. Die blom se voortplanting word ʼn neutrale voorwerp wat as illustrasie kan dien. Die manlike en vroulike deel van die blom en die saad wat groei is al wat hulle hoef te weet.

  • Nuuskierige stadium: Dit begin vanaf ongeveer sesjarige ouderdom. Dan sal die kind begin wonder hoekom die baba in mamma se maag is? Verduidelik hoe die blom se saad sy verloop neem. Vrae soos hoe die baba gaan uitkom, sal volg. Gebruik dan die blom se voortplantingsproses om te verduidelik. Antwoord net die vrae, moenie meer sê as wat die kind vra nie. Dit wat hy nie vra nie, wil hy nie weet nie.

blom en by

  • Vergelykende/betreklike stadium: Die kind het teen hierdie tyd moontlik al gesien hoe ʼn babatjie of hondjie gebore word, en sal begin wonder hoe die baba in mamma se maag beland het. Hierdie vrae is nie so ouderdomsgebonde nie. Sommige kinders ontwikkel vinnig en sal gouer wil weet. Ander sal vra omdat hulle dalk êrens iets gelees of gehoor het. Die ouers moet egter in hierdie fase reaktief wees en net die kind wat vra, inlig. Die blom se verloop is nog steeds die fokuspunt, maar daar word nou vergelykings gemaak met diere en selfs verwys na pappa en mamma wat saam is.